طراحی باغ موزه ی فرهنگ معاصر تبریز با رویکردی به مفهوم درون گرایی در معماری ایرانی

امروزه طراحی فضاهای سبز شهری و ترکیب و پیوند موثر آن ها با نیازها و عملکردهای فرهنگی- تفریحی همانند موزه ها، نقش مهمی در رشد و توسعه ی فرهنگی شهر و جاذبه های گردشگری آن ایفاء می کند. به طوری که موزه های معاصر می کوشند تا در بستری طبیعی، همراه با مناظر و چشم اندازهای آن، به حفظ و نمایش میراث معنوی جوامع و برقراری تعاملات اجتماعی و تبادل افکار در محیطی آزاد و به دور از هیاهو و آشفتگی های شهری بپردازند. در این میان، شهر تبریز که در طول سالیان متمادی از تاریخچه و فرهنگی غنی برخوردار بوده و ضمن حفظ و تداوم اصالت فرهنگی خویش در دوران معاصر، همواره عناوینی چون شهر اولین ها، پایتخت افتخارات و حماسه ها و ... غیره را به خود اختصاص داده است، از نظر دارا بودن چنین فضاهای سبز شهری با هویت و عملکرد فرهنگی مناسب برای گفتگو و تعاملات مردمی، در وضعیت نامناسبی به سر می برد. بنابراین با توجه به این امر، موضوع پیش روی رساله ی حاضر طراحی باغ- موزه ای برای تجلی «دستاوردهای فرهنگی معاصر شهر تبریز» در کنار نمایش «آثار فرهنگی- هنری اصیل و گذشته این شهر» می باشد. اهداف اصلی این رساله عبارتند از طراحی محیطی آرامش بخش و درون گرا جهت تفکر و تعمق در مقولات فرهنگی و هماهنگ با ارزش های ملی و بومی با محوریت فضاهای باز، ارتقای کیفیت های مکانی موجود و فراهم آوردن محیطی مناسب برای نمایش آثار فرهنگی- تاریخی و معاصر تبریز. خطوط اصلیِ نظام دهنده و تعیین کننده در طراحی این پروژه، الهام یافته از اصول و مفاهیم درون گرایی و تمرکزبخشی در معماری ایرانی- اسلامی و کهن الگوی باغ ایرانی است. چنانکه باغ ایرانی با هندسه ی متمرکز و محورهای هدایت گر خود و تجلی خصوصیات ثابت کالبدی همچون سلسله مراتب دسترسی، تقارن و نظم و دیواهای محصورکننده، در کنار جلوه گری عناصر طبیعی همچون آب، باد، گیاهان و آفتاب و پرندگان، به تداعی احساس آسایش و مطلوبیت، مبتنی بر حواس پنج گانه، منجر می شود و این آرامش در نهایت مقدمات توجه و تمرکز بر درون جهت تفکر و اندیشه را فراهم می آورد. همچنین، اصل پایدار درون گرایی در معماری ایرانی و خصوصیات تقویت کننده ی آن همانند «سلسله مراتب فضایی»، «مرکزگرایی»، «محوربندی فضایی» و ... غیره، کالبدی سازگار برای تفکر و اندیشه ایجاد می کند.سایت انتخابی برای پروژه در محوطه ی فرهنگی- تاریخی مقبره الشعراء و در مجاورت با مسجد- مقبره ی سیدحمزه(ع) و بنای یادبود شاعران قرار دارد. با توجه به سابقه ی تاریخی این مکان در کوی سرخاب، که سالیان بسیار محل اقامت شاعران و عارفان از سراسر نقاط ایران بوده (حظیره الشعراء) و امروزه به مکانی برای آرامش ابدی ایشان تبدیل گشته است، محیط آن می تواند پتانسیل های فرهنگی و کالبدی ارزشمندی در جهت پیشبرد اهداف طرح در اختیار قرار دهد. فضاهای اصلی پیش بینی شده برای پروژه نیز دربرگیرنده بخش های نمایشگاهی مختلف، فضاهای فرهنگی- آموزشی مکمل و فضاهای سبز با رویکرد فرهنگی است.